ALAÇAM
Genel BilgilerYakakent’ten yola çıkıp, Samsun Sinop Karayolu’nda, doğu istikametine doğru yol aldığınızda şirin bir sahil kasabası olan Alaçam’a varıyorsunuz. İlçenin Samsun’a uzaklığı 78 km Yaklaşık 30.000 kişinin yaşadığı Alaçam nüfusunun 19.314’ü köylerde yoğunlaşmış. Yazları serin, kışları ılık ve soğuk; burada da tipik Karadeniz iklimi hüküm sürüyor. Temmuz ayında ortalama sıcaklık 35 derece iken, Ocak aylarında -5 civarında.
İlçe merkezi
Karayolundan sola sapıp yukarıya doğru çıkılıyor. 2-3 katlı, altı dükkan olan binaların önünden ilerliyoruz. Yol kendiliğinden hafif sola kıvrılıyor. Alaçam’ın merkezindeki Anadolu Beyler Beyi Sadi Bey Camisi’nin dış cephesi mozaik ile kaplanmış. Bu nedenle tarihi eser olduğu dışarıdan bakıldığında anlaşılmıyor ne yazık ki. Camiyi geçtikten sonra sağdaki alan geleneksel ilçe alanı özelliğini taşıyor. Alanın güney ucunda bir Atatürk Heykeli yer alıyor. Bu alan aynı zamanda il ve ilçelere hizmet veren bir garaj. Batı tarafında ise 2 katlı binaların altındaki dükkanlarda alışveriş canlılığı yaşanıyor.
Geçim kaynakları:
Tarım ve balıkçılık
Alaçamlılar hem tarım yapıyor,hem de balıkçılık. Çiftçiler ağırlıklı olarak tütün, buğday, fındık, arpa ve çavdar yetiştiriyor. Sebze ve meyvenin ise her çeşidi üretiliyor. Toprağı verimli, iklim de ekime dikime elverişli.
Balıkçılık da ekonomilerinde önemli yer tutuyor. Balık pek bol. Hamsi, istavrit, palamut, lüfer, kefal, barbunya, mezgit ve kalkan balıklarını avlıyor Alaçamlı balıkçılar.
Horon ve Rumeli oyunları
Alaçam ilçe merkezinde yaşayan halkın büyük bölümü mübadil olduğundan düğünlerde genellikle Zigoş, Debreli Hasan, Vardar Ovası, Topal Ağa adlı Rumeli oyunları ağırlık kazanıyor.
El sanatları
Ellerindeki en bol malzeme ağaç, saz ve yün olunca Alaçamlılar kilim dokumacılığı, hasır örücülüğü, ağaç işlerinde ustalaşmışlar.
Alaçam Mutfağı
Tavuk eti ile yapılan Herse, özellikle Çerkez köylerinde yapılan Aluş yemekleri; çiğ kıymadan içine baharat katılarak yapılan kapaklı pidesi, Palamut balığından yapılan palamut dolmasının tadına doyum olmuyor.
Bahar aylarında yapılan koyun peyniri de çok lezzetlidir.
Coğrafi Konum
Alaçam Samsun ilinin batıdan Yakakent, güneyden Vezirköprü, doğudan Bafra ilçeleri ve kuzeyden Karadeniz ile çevrili bir ilçesidir.
Yüzölçümü 632 km2, denizden yüksekliği ortalama 15 m'dir. Samsun'a uzaklığı 78 km'dir.
Tarih
İlçe çok eski bir tarihe sahiptir. Milattan önceki devirlerde Frigyalılar, Kimmerler, Lidyalılar ve Persler, Alaçam'da hüküm sürmüşlerdir.
MÖ 5. asırda yöreye gelen Miletliler ilçeyeZalikus adını vermişlerdir. Sonraları Pontus Krallığı tarafından ilhak edilen bölgede MÖ 1. yüzyılda Roma hakimiyeti başlamıştır. Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesinin ardından Bizans'ın elinde kalan Zalikus daha sonra Danişmentlilerce zaptedilerek Tralköy adını almıştır. Selçuklu döneminde Tralköy adı Uluköy olarak değiştirilmiş, 1385'teİlhanlılar döneminde ise ilçe Alaçam adını almıştır.
Alaçam adının; ilçenin ortasından geçen Uluçay'ın kenarındaki "Uluçam" denilen büyük çam ağaçlarından geldiği söylenmektedir. Alaçam, Anadolu Beylikleri döneminde Eretna Beyliği'nin devamı olan Kadı Burhanettin tarafından ele geçirilmiş, ardından Candaroğulları ve İsfendiyaroğulları'nın hakimiyetine girmiştir (1390). 1398'de ise Osmanlıegemenliğine giren Alaçam, Anadolu Türk Birliğinin bozulmasıyla 1402'de tekrar Candaroğulları'nın eline geçmiştir. Çelebi Mehmet'in Canik Bölgesi'ni ele geçirmesiyle Alaçam Osmanlı'nın olmuş ve bu hakimiyet II. Murat döneminde sağlamlaşmıştır. Osmanlı'dan beri bir Türk kasabası olan Alaçam 1 Eylül 1944 tarihinde Samsun'un sekizinci ilçesi olmuştur.
Hükümet Konağı 1963, Şadi Bey Camii 1515, Çarşı Camii 1887 yılında yapılmıştır. 1950'lerde Alaçam Ortaokulu açılmış, 1901-1902 yılları arasında Alaçam–Bafra yolu yapılmıştır.
Ekonomi
İlçenin ekonomisi genel olarak tarıma ve hayvancılığa dayanmaktadır. Bunun yanında balıkçılık da yapılmaktadır. Tarım ürünlerinin başında tütün gelmektedir.
Bunu buğday, çeltik mısır ve fındık üretimi takip eder. Ayrıca sebze ve meyve yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Hayvancılıkta ise büyük ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yapılmaktadır. İlçe ekonomisi genel olarak tarım ve hayvancılığa dayalı olmakla birlikte, çiftçiler, buğdayı kendilerine yetecek kadar üretmektedirler. Yaklaşık 6200 çiftçi tütün tarımı ile uğraşmaktadır.
Turizm
İlçede Sivritepe, Elçitepe, Gökçeboğaztepe ve Dedetepe höyükleri bulunmaktadır. Sivritepe, Dedetepe, Gökçeboğaztepede Hitit dönemine ait yerleşmeler tespit edilmiştir. Gökçeboğaztepe’deki kazılar 1955 yılında yapılmıştır. Ayrıca Sivritepe de yapılan kazılarda Milezyenlere (Miletoslular-Miletliler) ait olduğu belirtilen çanaklar, çömlekler bulunmuştur. Yakakent ve Alaçam'ın güneyinde dağlık ve ormanlık alanda tarihi bir kale yer almaktadır.
Alaçam'daki tarihi eserler arasında 1515 yılında Anadolu Beylerbeyi Şadi Bey camii ve 1887 (Rumi 1303) yılında yapılmış Çarşı Cami sayılabilir. İlçemizin 2 km. kuzeyinde deniz kıyısında temiz kumsalı, çınar, kavak ve taflan ağaçlarından oluşan güzel koruluğu ile Geyikkoşan mesire alanı yer almaktadır. İlçemiz “Geyikkoşan” mesire alanı yaz aylarında Samsun ve Bafra yöresinden gelen tatilcileri ağırlamaktadır. Mayıs ayının 5-6-7 günlerinde “Hıdırellez Şenlikleri” yapılmakta olup; çevre ilçe ve illerden katılımlar olmaktadır. “Geyikkoşan Baba Türbesi” ve mesire alanının da içinde bulunduğu yer inanç turizmi açısından önemli bir varlığımızdır.Yağlı güreşler ilçemizde çok rağbet gören bir spor dalıdır. 6 Mayıs günü yapılan hıdırellez şenliklerinde organize edilen geleneksel yağlı güreş müsabakalarına bölgeden ve Türkiye’nin her yerinden güreşçiler katılmakta olup, ilçemiz spor turizmi açısından önem arz etmektedir. İlçemizde iç kesimlere doğru gidildikçe rakım 1200-1300 m’ye erişmektedir. Kırsal alanın doğal güzellikleri de görülmeğe değer özellikler gösterir.
Alaçam’a ait Hüseyin Dede Yaylasında yılda bir kere 7 Mayıs Hıdırelez Yayla Şenlikleri düzenlenmektedir. Kızlan, Şirinköy, Dürtmen, Gümüşova ve Pelitbükü yaylalarında küçük baş hayvan yetiştiriciliği yoğunluktadır. Bu hayvanlardan mayıs, haziran ve temmuz aylarında elde edilen meşhur alaçam koyun peyniri gelen talepleri karşılamaktadır.
Geyikkoşan, Samsun/Alaçam'a 2 km uzaklıkta bulunan bir mesire yeridir. Geyikkoşanda her sene Hıdırellez günü (6 Mayıs) şenlikler yapilmaktadır. Bu senliklerde Türkiye genelinden amatör ve milli güreşçiler davet edilerek yağlı güreş müsabakaları düzenlenir. Bu şenliklerin nedeninin 600 yıllık bir efsaneye dayandığı söylenmekte. Efsaneye göre; Geyik Baba isminde bir arap ordusu komutanı 6 Mayis'ta tüm işlerini bırakarak o mevkide koyun, kuzu, inek cinsinden hayvanları kestirerek fakir halka ziyafet verirmiş. Deniz kıyısında bulunan bu koruluk içinde Geyik Baba türbesi bulunmaktadır. Geyikkoşan sahili, temiz kumsalı, çınar, kavak, çam ağaçlarından oluşan koruluğa sahiptir.
